Narón Aberto: 2018

De onde ven este proxecto?

Isto da senda non foi un arrebato espontáneo. Ven de lonxe, e da man da Xunta de Galicia e os Concellos, entre eles, o de Narón

En decembro de 2015 a Axencia Galega de Infraestruturas (AXI) publica un estudo encargado a Proyfe S.L. baixo o título Planificación de actuación de fomento da mobilidade sostible: sendas peatonais e/ou ciclistas na comarca de Ferrol - Estudio de Identificación de Sendas
Segundo dito documento, os obxectivo final sería realizar actuacións dentro do estipulado no Programa Operativo FEDER 14-20, sendo un dos seus obxectivos específicos “Favorecer a transición a unha economía baixa en carbono en todos os sectores” (Obxectivo temático 04)." Aínda que nestes obxectivos entran cuestións como a mellora da conexión entre o rural e o urbán, a inversión en transporte colectivo ou en enerxías limpas, a opción escollida neste caso é a de desenvolver a mobilidade sustentable en forma de sendas peonís e ciclistas.
E iso que os obxectivos marcados polas actuacións sostibles son os seguintes:

SOCIAL: proporcionar unhas adecuadas condicións de accesibilidade dos cidadáns aos mercados de traballo, bens e servizos, favorecendo a equidade social e territorial e os modos de transporte máis saudables;
AMBIENTAL: contribuír á protección do medio ambiente e a saúde dos cidadáns, reducindo os impactos ambientais do transporte, contribuíndo á redución de emisións de gases de efecto invernadoiro e optimizando o uso dos recursos non renovables, especialmente os enerxéticos.
ECONÓMICO: satisfacer de forma eficiente as necesidades de mobilidade derivadas das actividades económicas, promovendo desta forma o desenvolvemento e a competitividade.

(Nos seguimos pensando que un transporte público de calidade e a un prezo axeitado aportaría máis a estes intereses,...)
Na información incluída no Estudo de Identificación de sendas especificábanse unha serie de criterios empregados para seleccionar os trazados que deberían ter as sendas:

Para a selección de alternativas barallan os seguintes criterios

Administrativos: que o proxecto entre dentro dos criterios para beneficiarse dos fondos FEDER
De localización
- Masa de poboación potencialmente beneficiada: número de potenciais usuarios.
- Satisfacción de demandas específicas: peticións concretas dos concellos. No caso do Concello de Narón, na páxina 31 deste estudo recóllense as súas demandas, que se resumen en:
  - Eje ciclista de la carretera de Castilla
  - Completar el tramo de senda costera mixta (ciclista y peatonal) entre O Couto y Megasa)
  - Carril bici en la AC-566 desde el núcleo urbano hacia los colegios, el estadio y el polígono Río do Pozo
  - Carril bici por el polígono Río do Pozo entre la AC-566 y la AC-116
  - Senda ciclista desde el núcleo urbano hasta las playas de Meirás, Lago y Valdoviño
- Mellora da seguridade viaria: escóllese como obxectivo reducir o número de atropelos a peóns e ciclistas.
- Redución de emisións de CO₂: redución das toneladas de CO₂ xeradas grazas á infraestrutura.
- Conectividade con redes peonís e ciclistas existentes: conexión con itinerarios non motorizados xa existentes.
- Pendente media do tramo: a menor pendente media, maior puntuación.
- Clima da zona: curiosamente recoñecen que o clima da zona non é moi axeitado, pero ainda así usarán parámetros de velocidade do vento, temperatura e precipitacións para facer os cálculos.
- Barreiras atravesadas: interseccións, cruces, nodos, rotondas...
- Contaminación acústica e atmosférica: a mais ruído e contaminación do aire, menor interese dos usuarios pola senda.

Das distintas alternativas detectadas, daríase prioridade en función dos seguintes criterios:

Potencialidade con base nos criterios de localización
Disponibilidade dos terreos
Custo de inversión

Todos estes criterios usarémolos na análise que se fará máis adiante do proxecto e dos problemas atopados pola veciñanza.
Aparte da información citada, o documento de estudo de identificación de sendas contén un apartado con copia da información remitida por cada un dos Concellos da comarca respecto aos seus plans e necesidades nesta materia.
A relativa ao Concello de Narón pode atoparse na páxina 37 e inclúe o documento "Plan de movilidad ciclista" de 14 páxinas e 4 planos descritivos. Neles tan so queda constancia de plans para realizar sendas ciclistas tomando como eixo principal a Estrada de Castela, con ramificacións polos barrios urbáns e pola AC-566 (Estrada de Cedeira) ata o Río do Pozo, e outra senda que una o Couto coa rotonda de Megasa. Respecto a sendas polo rural, non hai mención algunha.
Seguindo coa historia: o 20 de maio de 2016 a AXI anuncia a aprobación do documento anterior, e a redación dos proxectos coas solucións técnicas ás propostas elixidas nel.
A partires deste punto, o resto coincide co relatado no noso artigo Información sobre as sendas peonís que construirá a Xunta na parroquia do Val

As queixas veciñais

Tras varios meses de conflicto, detectamos que a pesar da información amosada pola prensa, afectados e administracións non da unha imaxe clara de por qué este proxecto está a ser rexeitado pola veciñanza do Val.

1. Os puntos de interese están da outra beira

De 29 puntos de interese que sinalamos, tan so 7 se atopan na beira leste da AC-116.

No mapa no que reunimos a información sobre a senda sinalamos 29 puntos de interese próximos ao trazado da senda pola AC-116 no termo municipal de Narón, incluíndo destinos turísticos, culturais, históricos, comerciais e de ocio (bares e restaurantes). Para poder velos sobre o mapa, basta con pulsar a casiña correspondente na barra da esquerda.

O resultado foi o seguinte:

Beira Leste	Beira Oeste
Lambetadas O Val	Local social Os Irmandiños
Farmacia Rey Leal Begoña	Fundación Terra de Trasancos
Restaurante A Ponte	CRA NARON COLEXIO O VAL
Campo de Futbol O VAL	Cooperativa do Val
Capilla de Santa Margarita	Cajero Banco Caixa Geral
Café Bar O Cuco	Pista polideportiva ao aire libre Quintá
	Pista polideportiva cuberta Quintá
	Asociación Chamorro - Centro ocupacional
	Club De Golf Campomar
	Iglesia O Val
	Campo da Festa - Igrexa O Val
	Cemiterio O Val
	Convento de Baltar
	Pena Molexa
	Praia de Campelo
	A estrela de Baltar
	Café - Bar Marinito
	Bar Xatova
	Sala de Fiestas La Concha
	ESTACION DE SERVICIO O VAL
	Café Bar Leira9
	Sendas pola Costa Ártabra
Total Leste: 6 (21%)	Total Oeste: 22 (79%)

Isto suporía unha perda notable de puntos nos seguintes criterios de elección da senda:

Mellora da seguridade viaria: actualmente os ciclistas circulan polo arcén que lles corresponde. Coa senda, é moi probable que se vexan obrigados a cruzar unha estrada cun bo volume de tráfico.
Conectividade con redes peonís e ciclistas existentes:
Barreiras atravesadas: como se verá máis adiante, aínda que hai un número lixeiramente inferior de interseccións con outras vías, obrigar a cruzar a AC-116 por estar da outra banda o maior número de puntos de interese é incluir ésta estrada como barreira.

2. Hai menos vivendas pola outra beira

Beira leste: 63 vivendas. Beira oeste: 47 vivendas

No mapa no que recollemos a información contamos todas aquelas propiedades que constasen dunha vivenda ou polo menos un muro que se puidese ver afectado pola obra. Non tivemos en conta a zona da Cooperativa do Val, o campo de golf e a gasolineira porque tan so verían afectadas unha merma en espazo e non en estruturas. Aínda así, a diferencia é suficientemente notable como para que en caso de ser incorporados á conta, o resultado seguiría sen apenas variacións.

Como se explicará máis adiante, o obxectivo deste argumento non é facer que a veciñanza da outra beira cargue co problema. Os criterios que restarían puntos por este motivo serían:

Custo de inversión: ao aumentar o número de vivendas, o custo por mor de expropiacións aumenta.
Mellora da seguridade viaria: máis vivendas supón maior probabilidade de que vehículos a motor atravesen a senda para acceder a propiedades. Isto aumenta o risco de accidente.

3. Pasarela sobre o río en Quintá

Beira leste: necesaria pasarela para salvar o desnivel e o río. Beira oeste: está rechea e o río canalizado.

Mentres que o trazado pola beira leste obriga a facer un investimento nunha estrutura que salve o desnivel sobre o Rego do Val, de facelo pola beira contraria non sería preciso facer tal xa que o rego atópase canalizado e hai un recheo que deixa o terreo perto do nivel da estrada. Por outra banda, no proxecto está planificado que a estrutura para salvar o rego sexa de madeira, o que lle da unha vida útil moi limitada (dende Eliximos Narón falan de 10 anos), facendo dese investimento algo temporal para sair do paso. Os criterios que restarían puntos por este motivo serían:

Custo de inversión: a pasarela aumenta o custo da inversión, e os materiais condenan a renovala nun prazo non moi longo.

4. Desniveis das vivendas respecto da estrada

Beira leste: hai vivendas por debaixo do nivel da estrada. Aumenta a pendente das rampas de saída das vivendas

Non son moitos os casos, pero sí é certo que polo xeral, mentres terreo da beira oeste está máis elevado ou ao mesmo nivel que a estrada, o da beira leste está ao mesmo nivel ou por debaixo desta. En tódolos casos hai proxectadas expropiacións que entregarían espazo á via, obrigando aos propietarios a aumentar a pendente das vías de acceso ás vivendas. Nos salientamos os seguintes:

Lambetadas O Val: o espazo fronte a fachada ten un evidente desnivel que se empregou sempre como aparcadoiro para os clientes. Nos planos do proxecto actual hai sinalada unha expropiación de 64m² que restaría espazo para aparcar. Ademáis, mentres agora se pode sair á estrada por calquera punto, nos planos tan so lle deixan un pequeno espazo, que terá unha maior pendente.
Tres vivendas contiguas na zona de Canteiros: tamén hai un desnivel no acceso a estas tres vivendas, tal e como amosan as curvas de nivel da imaxe.

As dúas primeiras atopanse ao final dunha pendente, mentres que a terceira ten dúas plantas, estando a máis baixa por baixo do nivel da estrada. Mentres que nos primeiros dous casos a extensión da plataforma provocaría un aumento na pendente dos accesos ás vivendas, o caso da terceira é máis grave. Por unha banda, no plano perde unha das saídas das que dispón (a de máis á dereita). Por outra, na saída que lle deixan, o aumento da pendente da rampa de subida podería provocar que varias ventás quedasen por debaixo do nivel do chan.

Nas situacións descritas neste apartado, aparte do perxuizo causado á vivenda que perdería luz por causa de ter que tapar as ventás, e que nun principio non parece que puidese ser compensado económicamente de ningún xeito, veríanse mermados os seguintes criterios:
Mellora da seguridade viaria: as pendentes non facilitan a incorporación á vía. Dependendo da visibilidade, sería preciso asomar máis ou menos o morro dos vehículos. Unha manobra brusca por mor da pendente podería provocar accidentes.

5. Visibilidade

Vivendas que quedan pegadas á senda carecen de visibilidade para sair cos vehículos. Tamén hai interseccións que non cumplirán cos requerimentos do proxecto.

Neste punto temos dúas situacións ben diferenciadas:

Ausencia de visibilidade en saídas de vivendas por quedar as construccións pegadas á vía: un caso claro desta situación sería a da vivenda da imaxe, situada despóis de Lambetadas O Val en dirección Valdoviño. Segundo os planos do proxecto, a esta vivenda derrubaráselle o muro aínda que este está aliñado coa fachada da casa. Iso é porque o ancho da senda rebasa da liña da fachada da casa.

Segundo o proxecto, a idea e ter unha senda ancha ata topar coa parede da vivenda, onde se estreita, e unha vez superada a parede, volver a aumentar o ancho da senda de novo.

O primeiro dos problemas que teñen nesta vivenda é que a porta principal queda pegadiña á senda, de xeito que sair da casa sen mirar ben nun mal momento pode derivar nun accidente.

O segundo dos problemas é que quen deseñou o proxecto non reparou que a saída de vehículos desta casa está xusto na esquina onde ensancha a senda de novo. Isto provoca que o vehículo non teña máis remedio que sair "a cegas" da súa propiedade, pregando por non atropelar a alguén, ou contar cunha persoa que mire mentres se realiza a manobra.

Tendo en conta esta última imaxe, imaxinemos que estamos saíndo co coche, pero a parede da construcción non nos deixa ver cómo un ciclista/peón está a punto de doblar a esquina. Accidente asegurado.
Ausencia de visibilidade en interseccións por mor de construccións pegadas á vía: o exemplo perfecto para este apartado é a intersección que hai fronte ao cruceiro de Baltar.

Como se pode apreciar, dita intersección linda á dereita cunha vivenda que quedará xusto ao borde da senda, e á esquerda cun muro que, segundo o proxecto, non será derrubado. Unha situación de visibilidade mínima, cando non nula. Algo que por outra banda contravén o estipulado no propio proxecto, onde se especifica que:
La visibilidad es un apartado fundamental en el diseño de las intersecciones. En todas las intersecciones hay que mantener libre de obstáculos un determinado campo de visión para los conductores que ceden el paso. Estas dimensiones son:
- Altura libre entre 0,50 y 2,50 metros.
- Longitud libre de 30 a 40 metros, dentro de este campo puede haber elementos como báculos, señales u otros elementos siempre y cuando no impidan la visibilidad de los ciclistas.

Por estes motivos, veríanse mermados os seguintes criterios:

Mellora da seguridade viaria: créanse máis posibilidades de que se produzan atropelos a ciclistas ou peóns.

6. Derrubamento indiscriminado de muros e cerramentos

Se xa o proxecto exposto a información pública amosaba un bo número de cerramentos que ían ser derrubados, o proxecto definitivo amosou que a cousa sería peor.

O documento da primeira parte do proxecto posto a exposición pública amosaba na súa páxina 95 a listaxe de titulares expropiados, que facían un total de 63. Despois de clasificar os seus datos, obtivemos o seguinte resultado:

TIPO	NUMERO	%	SUPERFICIE	%
S. núcleo rural	57	90,48%	2925	89,89%
S. Rústico	6	9,52%	329	10,11%
	63		3254

CULTIVO/USO	NUMERO	%	SUPERFICIE	%
Suelo sin edificar	21	33,33%	812	24,95%
Residencial	35	55,56%	2087	64,14%
Prados o praderas	2	3,17%	90	2,77%
Labor o Labradío secano	4	6,35%	239	7,34%
Industrial	1	1,59%	26	0,80%
	63		3254

BENS
1	18 m Cierre bloque de balaustrada
2	20 m Cierre bloque de balaustrada	13 m² Cobertizo	1 Ud Trsaslado portal una hojas	1 Ud Traslado portal dos hojas
3	22 m Cierre bloque de balaustrada	1 Ud Traslado portal 1 hoja	2 Ud Traslado portal 2 hojas
4	24 m Cierre bloque de verja	1 Ud Traslado portal 1 hoja	1 Ud Traslado portal 2 hojas	7 m² Pórtico
5	25 m Cierre bloque de balaustrada
6	35 m Cierre de bloque	23 m Cierre bloque de balaustrada
7	65 m Cierre bloque de verja
8	1 Ud Traslado portal 2 hojas
9	10 m Cierre bloque de celosia	1 Ud Traslado portal 2 hojas

Pois ben, no documento do proxecto aprobado da primeira fase, na súa páxina 685, amósase unha relación de 66 titulares afectados:

TIPO	NUMERO	%	SUPERFICIE	%
S. núcleo rural	60	90,91%	3045	90,20%
S. rústico	6	9,09%	331	9,80%
	66		3376

CULTIVO/USO	NUMERO	%	SUPERFICIE	%
Residencial	35	53,03%	2171	64,31%
Suelo sin edificar	21	31,82%	848	25,12%
Labor o Labradío secano	4	6,06%	241	7,14%
Prados o praderas	2	3,03%	90	2,67%
Industrial	1	1,52%	26	0,77%
Superficie cedida	3	4,55%	0	0,00%
	66		3376

BENS
1	13 m Cierre bloque de celosia	1 Ud Traslado portal 1 hoja
2	13 m Cierre bloque de verja	1 Ud Traslado portal 1 hoja
3	16 m Cierre bloque de verja	1 Ud Traslado portal 1 hoja
4	18 m Cierre bloque de balaustrada
5	20 m Cierre bloque de balaustrada 13 m² Cobertizo	1 Ud Trsaslado portal una hojas	1 Ud Traslado portal dos hojas
6	22 m Cierre bloque de balaustrada	1 Ud Traslado portal 1 hoja	2 Ud Traslado portal 2 hojas
7	22 m Cierre bloque de celosia	1 Ud Traslado portal 1 hoja
8	24 m Cierre bloque de verja	1 Ud Traslado portal 1 hoja	1 Ud Traslado portal 2 hojas	7 m² Pórtico
9	25 m Cierre bloque de balaustrada
10	32 m Cierre bloque de balaustrada
11	35 m Cierre de bloque	23 m Cierre bloque de balaustrada
12	65 m Cierre bloque de verja	1 Ud Traslado de bomba y depuradora de piscina	20 m² Cobertizo
13	10 m Cierre bloque de celosia	1 Ud Traslado portal 2 hojas
14	1 Ud Traslado portal 2 hojas

Vemos que non so aumentaron as propiedades afectadas (de 63 a 66), senón tamén os metros expropiados (122m²), e o número de expropiacións con construccións afectadas (que pasan de 9 a 14).
Neste punto alertamos aos afectados polo segundo proxecto, todavía pendente de aprobación definitiva, de que pode pasar outro tanto, moi a pesar do que poda dicir a corporación local de Valdoviño. Estean moi atentos ao que veña.

7. Pérdese unha zona de recollida de escolares

A zona de cuneta contigua á parada de autobuses fronte á Cooperativa é empregada polos pais para recoller aos escolares que baixan do autobús.

Na imaxe que acompaña a este texto aparece sinalada unha zona onde os pais estacionan actualmente os seus vehículos para recoller a rapaces unha vez baixan do transporte público na parada.

Se se pon en práctica o proxectado, e o exposto pola AXI na resposta ás emendas ao proxecto, esa zona de cuneta será ocupada por un carril bici onde non se poderá estacionar. E aínda que os vehículos poderían estacionar no aparcadoiro da Cooperativa, os cativos terían que cruzar esa zona, que aínda que ten regulada a velocidade a 50km/h, non dispón de pasos de peóns, e por mor do carril para cruzar cara a cooperativa é unha zona de vía máis ancha do normal.

Documentación aportada por Eliximos Narón Electores

Distintas aportacións técnicas e documentación oficial sobre o proxecto que aportou Eliximos Narón Electores a través do concelleiro Alfonso Casal

01/09/2017 - Documento de alegacións aos proxectos de sendas na AC-116 redactado por Eliximos Narón Electores: contén os problemas técnicos detectados por ENE nos proxectos expostos a información pública.
07/12/2017 - Alegacións do Concello de Narón aos proxectos e resposta da Axencia Galega de Infrastruturas (AXI): unha lectura interesante polos seguintes motivos:
- O Concello detecta un bo número de cuestións irregulares, como o enorme número de cambios de sección, a falta de referencia á reposición do saneamento xa instalado, a ausencia de cruzamentos e pasos de peóns, a non contemplación de elementos patrimoniais involucrados nas obras, etc
- O Concello de Narón incorpora a solicitude de extensión das sendas ata o campo de futbol do Val, e o Concello de Baltar
- Descubrimos que no novo PXOM, pretende conectarse o Polígono do Río do Pozo coa AC-116 no cruce da Concha, en lugar de onde estaba orixinalmente proxectado, e que unha imaxe aerea aclara nun intre
  
  Un extraño cambio que, segundo nos confirmaban asistentes á reunión de 14 de xuño que tivo lugar no Val co Concello de Narón e técnicos da Xunta, ten que ver con que os propietarios da parcela onde se ía facer a conexión orixinal co polígono teñen pensado facer alí unha urbanización, e que "xa se encargarían eles".
- Segundo a AXI, non son precisos pasos de peóns nin cruzamentos para as bicicletas. Tan so mirar ben que non veñan coches.
Extracto da ORDE CIRCULAR 4/2017 POLA QUE SE ACTUALIZAN OS CRITERIOS PARA O DESEÑO DAS ACTUACIÓNS CONTEMPLADAS NA ESTRATEXIA EN MATERIA DE MOBILIDADE ALTERNATIVA DE GALICIA ESTABLECIDOS POLAS ORDES CIRCULARES 3/2016 E 4/2016: extracto anotado da propia normativa da Xunta respecto a sendas peonís e ciclistas na que se sinalan incumplimentos dos proxectos
23/05/2018 - Moción presentada no Concello de Narón por ENE instando á Xunta a dialogar coa veciñanza afectada pola senda: contén outro resumo pormenorizado dos problemas técnicos detectados e as demandas veciñais. Aínda que aparece o logotipo de EU Narón, finalmente retiraríase de presentar a moción conxuntamente con ENE
14/06/2017 - Planos e Texto base de proposta para a AXI de revisión do trazado da senda

Outras cuestións da nosa propia colleita

Perigoso cambio de man da senda no tramo ata o convento de Baltar

No tramo dende o cruceiro de Baltar ata o convento de Baltar, a senda fai un cambio de man nunha zona con pouca visibilidade.

Para a nosa sorpresa, tras consultar o documento do proxecto do primeiro tramo da senda, observamos que no tramo entre o cruceiro de Baltar e o convento a senda discorría pola beira norte ata unha intersección situada nunha zona de curvas con pouca visibilidade na que cambiaba para a beira sur.

Un vehículo que veña dende o convento en dirección ao cruceiro non ten moita visibilidade para apreciar o que está a acontecer nesa zona, e a manobra de cambio de man pode ser lenta debido a que é unha zona de pendente.

As interseccións non son excusa

Beira leste: 11 interseccións. Beira oeste: 13 interseccións

Un dos criterios que se estaba a ter en conta por motivo de seguridade da senda era que ésta atravesase o menor número de interseccións posible. Para verificalo, tivemos en conta o número de interseccións que non fosen camiños privados e desen servizo a varias vivendas. Como excepción, e polo número de tráfico que soporta, incluímos a entrada á zona da Cooperativa/Local Social/Centro de Saúde/Escola. O resultado quedou sinalado tamén no noso mapa

Aínda que o saldo é favorable á beira leste, hai que ter en conta que non é excesivamente favorable, e que o seu peso vese moi mermado considerando que por estar a maioría de puntos de interese da outra beira, o trazado polo leste obrigaría continuamente aos usuarios a cruzar a AC-116, tendo isto maior risco que atravesar interseccións con estradas de menor categoría.

Acceso a fincas rústicas

Ten vostede unha leira? Olvídese de que lle deixen acceso para entrar con maquinaria agrícola

Se xa hai problemas nos proxectos relativos aos accesos ás vivendas, peor é o caso das fincas rústicas. O proxecto non contempla acceso algún, así que toda aquela persoa que gastase uns cartiños en poñer un tubo e formigón para que puidese entrar maquinaria agrícola na súa leira vai quedar sen el.
Segundo unha recente reunión cos afectados no Concello de Valdoviño, a solución é semellante á que se lle plantexou ás afectadas da Estrada do Trece: que cada un vaia falar coa administración competente para pedir permiso de acceso á súa parcela.
Evidentemente, sempre lles quedará o recurso de ir chorar pola porta de atrás. Se cadra, se teñen amigos no lugar adecuado, son quen de amañarlles...

Alternativas

Quere isto dicir que todo quedaría amañado con cambiar de beira a senda?

NON! Isto non quere dicir que a solución sexa empaquetarlle o problema aos veciños da outra beira, senón o contrario: debería servir para concienciar a toda a parroquia, e aos veciños do Concello de Valdoviño, de que é un problema común, que vai afectar en maior ou menor medida a todo o mundo, e que é precisa a participación do maior número de xente posible na súa resolución.
De feito, é moi probable que moitos dos problemas sinalados para a beira leste se dean tamén nun proxecto planificado para a beira oeste, polo que un simple cambio non bastaría, e sería precisa unha nova análise detallada para detectar os problemas xerados por esa intervención.

EN BREVE COMPLETAREMOS A INFORMACIÓN DESTA SECCIÓN CON ALTERNATIVAS.

Botas en falta algunha información? Tes un caso particular que quixeras expoñer e que non está recollido neste monográfico? Ponte en contacto con nos!

Ler máis »

Páxinas

venres, 20 de xullo de 2018

Monográfico - Senda Peonil e Ciclista AC-116 no Val