Luns 28 de novembro, 12h - Pleno Extraordinario para reprobar a actitude do concelleiro de ENE

A pesar da nosa mermada capacidade para soster a actividade informativa coa que nacemos, e que ímos satisfacendo co pouco tempo libre que temos, tivemos a sorte de dar na prensa local coa nova "En Narón, todos a una contra un concejal" de La Voz de Galicia. E dicimos sorte porque non atopamos mención a unha cuestión que nos parece bastante relevante a nivel político en ningunha outra canle de comunicación, e menos nas institucionais do Concello. De feito, últimamente a administración local está a faltar ao seu compromiso de enviar ás entidades asociativas a orde do día dos plenos...

U-la convocatoria de pleno? - Imaxe tomada o 27/11/16

Recapitulando, ¿a qué tanta importancia como para movernos a publicar unha das nosas -últimamente escasas- informacións? Moi sinxelo: a citada nova fala da realización dun Pleno Extraordinario o luns 28 de novembro, ás 12:00h -este último dato non se menciona curiosamente- con caracter simbólico para reprobar a actitude do concelleiro Alfonso Casal de ENE. A pesares dese feito, o citado pleno faise en base a un "expediente reservado" -citamos textualmente da nova- asinado por tódolos partidos políticos con presenza no Concello -salvo ENE- e do que apenas se coñece o que brinda a propia noticia:

• Abuso do servizo de fotocopiadora municipal
• Críticas á labor realizada polo persoal do Concello
• Críticas á labor do Concello, entre as que se citan 
• ao Regulamento Orgánico Municipal
• aa accesibilidade ao salón de plenos, arquivada pola Valedora do Pobo
• alegacións á Conta Xeral do 2015

De feito, faise énfase na "investigación" realizada no caso das fotocopias, respecto á cal hai redactado un informe que asinan a xunta de persoal e o comité de empresa do Concello. Por outra banda, parece que as críticas á labor do Concello foron quen de crear suficiente irritación como para esixirse resposabilidades políticas dende os representantes dos empregados municipáis.

Curiosamente, e a pesares da aparente gravidade que parecen revestir as acusacións que se lle imputan ao concelleiro de ENE -abondo para (por primeira vez na historia do Concello) convocar un Pleno Extraordinario, e facer uso deste órgano público para amonestalo- , apenas trascendeu información á prensa do caso, nin sequera declaración pública algunha por parte do Concello, que soe ser bastante amigo de dar roldas de prensa para anunciar aquilo que considera salientable.

Por este motivo, consideramos máis que interesante que a cidadanía asista a este pleno, porque das argumentacións que se escoiten alí se sacará en conclusión se facer un xuízo político a un representante cidadán empregando un órgano municipal como é o Pleno era algo necesario, ou se cadra un abuso do órgano plenario co fin de defenestrar un adversario político molesto. Evidentemente, unha manobra semellante terá un resultado positivo ou negativo para quen a empregue en función dos argumentos que a respalden. De resultar que aquilo polo que se pretende amonestar ao concelleiro non é máis que froito do exercicio das súas competencias como representante electo, e do seu dereito a criticar a actividade do goberno, non rebasando en ningún momento os límites da legalidade, tanto os partidos que respaldan a reprimenda, como os traballadores ou mesmo o goberno municipal quedarán como artífices dunha sorte de linchamento político dun elemento "molesto" que pretende alterar o "statu quo" do Concello. Un "statu quo" no que indagar demasiado na actividade municipal delataría dinámicas que non interesa que trascendan públicamente, e no que as oposicións se plantexan únicamente de xeito ideolóxico, ou partidista, pero nunca de xeito práctico e sobre a realidade de Narón.

Non deixen que a prensa lles conte a versión oficial que en forma de nota de prensa entregará o goberno municipal: asistan vostedes mesmos e saquen conclusións.

Ler máis »

Entrevista do alcalde en TV Ferrol (I) - Falsa imaxe da participación cidadá en Narón

O pasado 30 de setembro de 2016 o alcalde de Narón, José Manuel Blanco participaba nunha entrevista no programa Espacio Abierto de TV Ferrol.

O que máis nos sorprendía desta entrevista era a resposta a unha pregunta que se lle facía sobre os orzamentos participativos. Velaquí ese fragmento concreto da entrevista:

Vista a lamentable situación da participación cidadá en Narón, vémonos na obriga de sinalar unhas cantas cuestións en canto a orzamentos participativos, e participación cidadá en xeral:

1.  Lembramos que no Regulamento de Participación Cidadá, no seu artigo 65 -relativo a funcións e competencias do Consello Xeral de Participacion Cidadá- establece o seguinte compromiso:
   6. A corporación municipal facilitará tanto ó consello de participación cidadá como ós consellos sectoriais o orzamento ordinario desglosado en partidas e por programas, co tempo suficiente para que cada consello sectorial poida ter opinión, aportar ideas e achegar propostas a dito orzamento. Unha cuestión da que parece non lembrarse o alcalde na entrevista, e que descoñecemos se é unha omisión oportuna, ou un descoido froito da desatención por parte do Concello das cuestións en materia participativa. Sexa como sexa, é algo que non se está a cumplir, e no que afondaremos máis adiante, cando analicemos o estado dos órganos de participación cidadá.
2. Cando o alcalde di que hai partidas que quedan fora do ámbito da participación cidadá, como persoal, está moi equivocado: a cidadanía pode participar respecto a esta cuestión sen pretender decidir o que teñen que cobrar os funcionarios.
   O persoal da servizo ás distintas concellerías, as cales se encargan de responder ás necesidades do concello. Se hai un área que teña unha grande demanda de atención cidadá, o máis probable é que requira de máis persoal. Neste punto é a cidadanía a que ten máis claro se as súas necesidades se están a satisfacer correctamente, ou se ve que haxa servizos deficitarios en persoal -por exemplo, o sociocomunitario-. Polo tanto, persoal si é unha cuestión dentro do ámbito da participación.
   Probablemente o goberno municipal poda aducir na súa defensa o feito de que as últimas reformas feitas polo goberno central do PP -fundamentalmente a Ley de Racionalización y Sostenibilidad de las Administraciones Locales (LRSAL)- dificulten a contratación de persoal en función do aportado pola cidadanía. E é certo: pero hai que ter en conta o seguinte:
   • Que exista esa dificultade non impide que o Concello recolla a voz da cidadanía nestas cuestións. O xeito de facelo podería ser non só a través dos órganos de participación definidos no regulamento -dos que falaremos máis adiante-, senón publicando informes periódicos de cada unha das áreas, permitindo á cidadanía valorar o seu traballo, publicando finalmente o resultado desas valoracións. A este respecto, na Ordenanza de Transparencia, ANEXO I, apartado f) -servizos e procedementos- ven reflexada a obriga de publicar a seguinte información:
     
     • Procedemento para presentar queixas ou suxestións sobre o seu funcionamento
       • Cartas de servizos e outros documentos de compromisos de niveis de calidade estandarizados cos cidadáns
       • Grao de cumprimento a través de indicadores de medida e valoración.
     E cremos poder asegurar que esta información non se acha dispoñible actualmente por ningures. Do contrario, convidamos ao Concello a que o desminta indicándonos onde podemos atopala, caso no que, gustosamente, rectificaremos estas liñas.
   • O Concello non so conta co persoal funcionario para desempeñar as labores que lle son propias. Tamén conta coas seguintes posibilidades:
     • Asinar contratos: cando o Concello é promotor dunha actividade por pertencer ao ámbito da súa responsabilidade, pode asinar contratos para garantir a súa prestación. Temos como exemplo os servizos de recollida de lixo, auga, saneamento, xardineiría, etc. Esta posibilidade sempre deberá practicarse dentro dos límites legais -establecidos principalmente na Ley de Contratos de Servicio Público (LCSP), aínda que tamén afecta o estipulado na citada RLSAL-.
       Respecto aos contratos, compre sinalar varias cousas:
       • Segundo a Ley 19/2013, de 9 de diciembre, de Transparencia, Acceso a la Información Pública y Buen Gobierno, no seu artigo 8.a.1 indica a necesidade de publicar tódolos contratos, incluíndo os menores. Algo que tamén está a incumplir o Concello de Narón, e que outros coma o Concello de Ferrol están a cumplir rigorosamente.
       • No artigo 15.2.c da Ordenanza de Transparencia especifícase que a información sobre contratos deberá manterse actualizada e publicada durante cinco anos. Se alguén ten a ben botar unha ollada aos contratos xa formalizados, verá que os pregos xa non están dispoñibles. Algo que non ocorre -por exemplo- no veciño Concello de Ferrol.
     • Asinar convenios: para o caso de actividades das que o Concello non é promotor, senón que ten interese no seu fomento, ten a posibilidade de realizar a sinatura de convenios con outras entidades que desenvolvan a actividade que se pretende fomentar. Recentemente o Concello anunciaba a sinatura para este ano 2016 de convenios por case 780.000€.
       O problema desta modalidade é que está a escapar por completo da auditoría cidadá debido a que non se publican as bases dos convenios. Non so iso: a xustificación destes queda so no coñecemento da Administración Local. Isto limita completamente a posibilidade de que a cidadanía saiba se a inversión é suficiente ou excesiva, e se está plenamente xustificada. E non so iso: no caso de entidades como as deportivas, que comparten o fomento dunha mesma actividade -por exemplo, clubes de futbol-, non existe a posibilidade de saber se outras ás que non se lles ofrece asinar un convenio estarían a cumplir o estipulado nas bases das asinantes de convenio. Polo tanto non se sabe se hai entidades que merecerían tanto ou máis a sinatura dun convenio respecto ás que disfrutan dese beneficio actualmente.
       Por certo, a Ordenanza de Transparencia -ANEXO I, apartado d)- compromete ao Concello a publicar a seguinte información sobre convenios:
       
       • Relación dos convenios subscritos con indicación de:
         • Partes asinantes
         • Obxecto
         • Duración
         • Modificacións
         • Obrigados á realización das prestacións
         • Obrigas económicas
       Neste aspecto, o único que atopamos publicado sobre convenios é  a listaxe das Subvencións de 2015, na que aparecen xuntos e revoltos tanto convenios subscritos coma subvencións. Algo que dista bastante do compromiso citado arriba.
3. En relación á participación na redacción dos POS (Plans de Obras e Servizos), o alcalde indica que estes se realizan sempre de acordo coas asociacións de veciños. E di que idem para as obras concretas:
   
   • En primeiro lugar, discrepamos rotundamente que sexa así, e convidamos ao Concello a que o desminta publicando as actas das reunións establecidas con estas asociacións relativas a tales cuestións.
   • En segundo lugar, e dende o punto de vista do Regulamento de Participación Cidadá, o ámbito para discutir estas cuestións non debería ser unha reunión cunha asociación de veciños, senón os Consellos Territoriais, e posteriormente, o Consello Xeral de Participación. Como xa dixemos, falaremos máis adiante das taras que adoecen estes órganos actualmente.
   • En canto a obras concretas, basta con botar unha pequena ollada na prensa para ver cómo houbo e hai un bo número de desencontros -que non debates saudables- entre veciños e Concello en materia de obras, como no caso da Praza de Xúvia, a Casa Reitoral de Pedroso, as cuestións de accesibilidade, a senda peonil polo Val, ... E mirando un pouco máis atrás, ata un conflicto que leva vivo máis de dez anos, como é o da cementeira do Río do Pozo.
     
4. Respecto aos Padroados de Cultura e Deportes: se ben é certo que entre os seus vogais hai cidadáns escollidos mediante elección, non podemos considerar moi participativo o sistema. Por exemplo, no caso do Padroado de Cultura, o artigo 7 dos seus estatutos explica que os vogais que forman parte da cidadanía so poden ser membros das seguintes entidades: consellos escolares de colexios públicos, asociacións de veciños e asociacións culturais. E non so iso, senón que na elección dos mesmos so poden participar ditas entidades. E non nos parece democrático nin participativo sobre todo polo feito de que as asistencias ás reunións do Padroado son remuneradas -100€ por persoa e sesión-, e eses cartiños saen dos petos daquelas persoas que non tiveron opción a escoller aos seus representantes nese órgano -salvo no caso dos concelleiros que forman parte do Padroado-.
   Por outra banda, e tras a aprobación do Regulamento de Participación Cidadá, os Padroados encaixan máis dentro da figura dos Consellos Sectoriais, e parecería razoable integrar as dúas figuras nunha.
5. Das cuestións que máis nos preocupan en materia de participación é a posición do cidadán a título individual respecto ao Concello. O Regulamento de Participación Cidadá actualmente non lle recoñece aos veciños a capacidade de participar nos Órganos de Participación Cidadá se non é membro dunha entidade asociativa. Esta situación impediría que calquera cidadán cunha suxestión, idea ou queixa que non sexa do interese dunha destas entidades teña voz no Concello, por moito que a cuestión sexa de interese xeral.
   De feito, a cousa tena máis que cruda, xa que actualmente, a cidadanía de Narón ten imposibilitado contactar de xeito fiable co tecido asociativo do concello. Isto é debido a que -moi a pesar das nosas reclamacións- seguimos sen dispoñer dunha listaxe pública, completa -con teléfonos cando é posible- e actualizada das entidades asociativas de Narón. Curiosamente, ningún dos Concellos da contorna (Ferrol, Fene, Valdoviño, Ares, Mugardos, ...) parece ter reparos en publicar esa información. Ainda así, parece que temos que crer que somos o non plus ultra da participación cidadá.
6. En canto aos órganos de participación, podemos facer as seguintes valoracións:
   • Consellos Territoriais: se este mandato deu comezo a finais de maio de 2015, e ao pouco xa estaban designados os concelleiros que participarían nestes órganos de participación, a súa convocatoria demorou ata febreiro de 2016. Pero isto non é novo: dende o ano 2013 non houbo convocatoria algunha destes consellos. O máis parecido que tivo lugar foi -no momento en que se achegaban as eleccións municipais- a invitación ao tecido asociativo a participar en xornadas formativas da Escola de Participación.
     Por desgraza, os resultados desta primeira convocatoria non foron publicados polo Concello coa fin de que a cidadanía de cada unha das zonas vinculadas a cada consello soubese cales foron os acordos acadados, ou as valoracións feitas. Tan so foron trasladados aos membros do Consello Territorial. E polo que estivemos a buscar -principalmente nos recursos online das asociacións veciñais- tampouco atopamos que éstas tivesen a ben publicar ditas actas ou difundilas.
     Hai uns días -e milagrosamente rompendo a dinámica descrita atrás, e cumprindo os prazos de 6 meses estipulados no regulamento- convocáronse de novo estes consellos territoriais.
     Sobre a normativa que rexe estes órganos, hai varios puntos dos cales o seu cumprimento -ata o de agora- queda en entredito:
     
     • Artigo 58.2) Recadar propostas cidadás e informar ós órganos de goberno do consello do funcionamento dos servizos municipais do territorio plantexando propostas para o seu mellor funcionamento: non nos consta se existe un mecanismo para recoller estas propostas, ou cal é.
     • Artigo 58.3) Presentar ó concello, anualmente, un estado de necesidades e problemas específicos do territorio, con indicación e selección de prioridades para a súa posible inclusión no plan de actuación municipal: non nos consta a existencia destes informes, que non atopamos publicados en ningures. De feito, dados os longos períodos de inactividade dos Consellos Territoriais, extrañaríanos ben que se chegasen a facer.
     • Artigo 58.10) Seguimento no cumprimento dos acordos adoptados polo Concello sobre as propostas do consello terrritorial, dándolle traslado do texto completo dos acordos e dos informes técnicos correspondentes si fora necesario. Aínda que tampouco temos constancia da existencia de informes de seguimento destas cuestións, dado que na orde do día da actual convocatoria dos consellos achamos o punto "2. Devolución de información das propostas cidadás recollidas na sesión ordinaria anterior, do semestre.", agardamos que este seguimento quede patente nas actas desta convocatoria.
   • Consello Xeral de Participación: do mesmo xeito que no caso dos Consellos Territoriais, este leva sen convocarse dende o ano 2013. Salvo a mención feita ás atribucións respecto ós orzamentos deste órgano, interésanos facer as seguintes mencións á normativa:
     • Artigo 65.3 - Debater e valorar as conclusións dos estudos e traballos sobre temas estratéxicos que realice o Concello. Descoñecemos se o Concello fai tales estudos ou traballos, e se os fai, por desgraza non son públicos. ¿De qué xeito poderían debater neste órgano sobre eles se non se proporcionan? Lembramos que, previa discusión neste órgano, debería facerse nos Consellos Territoriais e Sectoriais, e éstes teñen a obriga de informar á cidadanía. ¿Qué mellor cousa entón que publicalos? Por desgraza, o lugar axeitado para a súa publicación -o Portal da Transparencia- segue tendo demasiado espazo baleiro.
     •  Artigo 65.4 - Ser consultado polo Concello ou polas comisións informativas en asuntos de interese específico para o municipio, estando obrigado a dar resposta. Algo que sería estupendo que ocorrese é esa demanda de opinión en temas de interese á cidadanía dende o Concello, e con resposta obrigada, e todo recollidiño nunha acta. E prometemos facer un extenso artigo, adornado con guirnaldas, luceciñas, laciños e o que se tercie cando se dea tal ocasión, que parece máis ben cuestión de ficción actualmente.

Tras esta longa exposición que agardamos fose máis clarificadora que aborrecida, xórdenos a interrogante de por que o señor alcalde, Don José Manuel Blanco fai estas declaracións entón. Para nos caben dous supostos, cada un con notables inconvintes:

• O alcalde ten tan desatendida a cuestión da participación cidadá, e sinte tanta desafección por ela que nin sequera é capaz de recoñecer a que cuestións afecta e a cales non. Algo que, como mínimo é un problema de sensibilidade.
• O alcalde sabe ben o que corresponde ao terreo da participación cidadá, pero minte amparándose no descoñecemento da cidadanía, no seu desinterese ou na súa desafección política, e empregando intelixentemente os medios de comunicación para crear esa sensación de que en Narón todo vai de maravilla.

Por outra banda, temos que lamentar profundamente que teña que ser esta humilde publicación online  a que denuncie estas cuestións, e que aqueles que foron designados nas urnas para representar e defender os intereses da cidadanía non teñan a ben aclaralas. Respecto a isto, xorden tamén multitude de interrogantes, que teñen que ver en moito coa súa capacidade para desempeñar o papel para o que foron escollidos: sobre todo, porque basta ler a normativa para que saian á luz estas cuestións, ademais da capacidade de poñerse na pel do cidadán común.

Tristemente, o que supoñemos que ocorrerá é que haberá dentro da oposición quen saque réditos desta información incorporándoos ao seu argumentario, pero -tal e como veu ocorrendo ata agora- non se tomarán medidas para endereitar a situación, mantendo á cidadanía tan alonxada coma sempre de todo aquilo que teña que ver coa política e que non sexa meter unha papeleta nunha urna.

A nos quédanos o consolo de divulgar a información, e a esperanza de que tal vez un día a cidadanía decida tomar as rendas e ocupar o espazo que lle corresponde na vida política.

Ler máis »

Senda peonil do Val: alegacións presentadas por Eliximos Narón

O concelleiro Alfonso Casal de Eliximos Narón tivo a ben proporcionarnos unha copia das alegacións que presentou o pasado xoves 1 de setembro sobre os proxectos de senda peonil pola AC-116 (estrada Ferrol-Meirás-Valdoviño) que afectarán á parroquia do Val.


Para acceder a estas alegacións, basta con pulsar a seguinte ligazón: [Alegacións Eliximos - PDF]

Por unha banda, agradecemos o traballo realizado por este concelleiro para dar apoio á veciñanza do Val afectada por este proxecto. De feito, de non tomar él a iniciativa sería moi probable que o plazo de presentación de alegacións rematase sen que as persoas afectadas soubesen sequera del.

Tamén agardamos que as alegacións enlazadas máis arriba fosen tamén enviadas aos responsables de urbanismo do Concello de Narón coa fin de que as estuden e as incorporen a aquelas que teñen pensado presentar. Sería moi importante que fose así, xa que terán moito máis peso as alegacións presentadas por unha administración local que as que achegue un concelleiro.

Como non é o noso propósito servir de vehículo promocional a unha soa forza política, queremos lembrar que estaremos encantados de publicar -como xa fixemos nalgunha outra ocasión- calquera información de caracter sociopolítico aportada por partidos, entidades veciñais ou persoas particulares que puidera ser de interese para a cidadanía de Narón.

Quedamos pendentes de facer unha análise da reunión mantida co Concello de Narón o mércores 31 de agosto, que realizaremos unha vez o Concello publique -tal e como prometeu- as alegacións que presentará a este proxecto.

Ler máis »

Senda peonil no Val: indolencia do goberno municipal, e un dato interesante para as AVV de Narón. Nova reunión: mércores 31 ás 20h

Na nosa última entrega informabamos do contido dos proxectos da senda peonil que plantexa construir o goberno autonómico na parroquia do Val, e dunha reunión que convocaba Eliximos Narón para falar desa cuestión o sábado 27 de agosto, ás 10:30h, no Local Social do Val.

Pois ben, á citada reunión acudiron ao redor de vinte veciños da parroquia, ademáis dos concelleiros Manuel Antonio Ramos Rodríguez -como responsable de Urbanismo, Medioambiente e Patrimonio e bens inmobeis-, e María del Mar Gómez Casal -responsable de Feiras e Mercados, Festas e Ocio e Estatística-. Tamén se contou coa presenza da AVV do Val, aínda que so asistiu so un dos seus membros.

O concelleiro Alfonso Casal de Eliximos Narón comezou facendo unha exposición dos proxectos, así como das cuestións que detectaron tras estudalo. Unha exposición que se veu multitude de veces interrumpida por uns veciños completamente desorientados sobre cómo ían a ter lugar as obras, cómo ían afectar ás súas propiedades, e visiblemente enfadados pola falta de información, e por non teren sido consultados respecto aos citados proxectos. Durante esas interrupcións, os asistentes aproveitaron para lanzar preguntas e expresar as súas queixas ao concelleiro de urbanismo, nun clima bastante tenso, sendo incluso increpado en varias ocasións. O motivo fundamental: a falta de información.

Na súa defensa, o concelleiro Ramos, co respaldo da súa compañeira de goberno, esgrimiron os seguintes argumentos:

O Concello non sabía nada ata hai un mes

Ou máis concretamente, non consideraron interesante informar de nada mentres non se presentaban a exposición pública os proxectos completos. Lembramos que foi o pasado 29 de xullo cando se abriu durante 30 días hábiles este período de información pública. Sen embargo, e tal e como contamos no noso anterior artigo, a Xunta licitou a finais de 2015 a elaboración dos proxectos da senda, e que a prensa anunciou a finais de marzo de 2016 que os proxectos estaban finalizados. De feito, o Concello de Valdoviño mantivo unha reunión antes do 29 de xuño cos técnicos da Axencia Galega de Infraestructuras na que se falou do proxecto, e a raiz da cal o Concello de Valdoviño presentaba o 29 de xuño unha solicitude pedindo a ampliación do proxecto.  O Concello de Narón tivo unha reunión semellante, pero ¿cal foi o resultado? Non trascendeu, pero parece que non fixeron os deberes coma no veciño concello. O máis que chegaron a comunicar dende o Concello de Narón foi unhas declaracións do concelleiro Ramos ao Diario de Ferrol nas que informaba que eles estudarían ampliar a senda peatonal dende a estrada xeral ata o campo de futbol do Val. Iso si, sen consultar antes a ninguén se ese era algo demandado pola cidadanía desta parroquia, ou considerado necesario, debido á baixa afluencia de tráfico por esa pista. 

O Concello fixo o que tiña que facer

Realmente o que fixo foi o mínimo esixible por lei: a publicación do anuncio do DOG co período de información pública, e deixar a disposición da cidadanía na sede do Concello dunha copia dos proxectos. Máis aló diso, parece que mantiveron unha reunión coa AVV do Val, na que -segundo o membro desta asociación asistente á reunión- lles deron copia do proxecto e do anuncio do período de información pública e lles pediron que o puxesen no taboleiro de anuncios do local social. Tal e como comprobabamos durante a redacción do anterior artigo, non houbo ningunha nova publicada polo Concello en prensa nin nos medios de comunicación municipais referente a este proxecto. Tan so a citada nova do Diario de Ferrol, e a publicación no Taboleiro de Anuncios do Concello de Narón do aviso do período de información pública.

Esta posición dos membros do goberno foi mantida de xeito reiterado durante toda a reunión: a obriga de informar non é súa como membros do goberno, e en poder de toda a información relativa ao que ocorre en Narón. A obriga é da cidadanía de consultar o taboleiro de anuncios, e en caso de que ocorra algo -aínda que sexa de interese xeral, ou dun bo número de persoas como é o caso que nos ocupa- asistir en persoa ás oficinas municipales para ser asesorada. Poderiamos dicir que iso non se cumple cando se trata de recadar taxas ou tributos, momento no cal se envía a cada domicilio unha petición personalizada para saldar a débeda. Aínda que tampouco fai falla chegar a ese extremo de comparación: se calquera se conecta estes días á páxina web do Concello, ou á sección de Narón da Voz de Galicia, verá anunciado de forma bastante chamativa a "III Festa Infantil Cidade de Narón" que terá lugar este 4 de setembro. Algo que se ben merece un espazo para ser anunciado, moito máis o merece un proxecto que afectará a 75 parcelas da parroquia do Val.

Publicidade da "III Festa Infantil Cidade de Narón" nas redes

Aínda así, non consideramos suficiente a labor de información dende o Concello. Tras revisar o Regulamento de Participación Cidadá, atopamos no seu artigo 58 -que fala das funcións e competencias dos Consellos Territoriais de Participación Cidadá, por certo, presididos polo alcalde ou concelleiro designado-, as seguintes atribucións:

4) Analizar os elementos do plan de actuación municipal que afecten ó territorio de que se trate. O Concello informara ao consello das actuacions que se van a cometer na parroquia.

5) Facilitar a maior información e publicidade sobre as actividades e acordos municipais que afecten a cada territorio.

6) Colaborar co concello na solución dos problemas do territorio e axudar na aplicación de políticas que preveñan situacións de risco, conflitos veciñais e causas de inseguridade e marxinación

Atribucións que teñen que ver moito co caso que nos ocupa.

Aínda así, non se convocou ao Consello Territorial do Val, senón a unha única asociación. De feito, non se enviou por email dende a Escola de Participación Cidadá ningún anuncio ás entidades, tal e como se fai cos acordos e ordes do día plenarios, actividades culturais e deportivas, etc. É curioso, pero parece como se o único que funcionase da Concellería de Participación Cidadá fose a Escola, e cando ésta pecha por vacacións fose como se non houbese Concellería, nin concelleira ou persoa delegada que atendese as súas responsabilidades nunha posible ausencia.

Lamentablemente, a AVV do Val non tivo tampouco a ben comentar nada sobre este tema a ningún veciño, nin como curiosidade, porque a grande maioría da xente que estaba na reunión coñecía deste proxecto dende había unhas semanas. Probablemente, apenas mirarían o proxecto. Tal e como comentaba o membro asistente desta asociación "fixemos o que nos mandaron". Un feito que os membros do goberno alí presentes usaron para darlle a volta á situación, xa que ante isto declararon que iso xa era responsabilidade da AVV, e que se ésta non funcionaba, que ao mellor a veciñanza tiña que botalos e poñer a xente válida para esa responsabilidade. Unha resposta non exenta de razón, pero ¿acaso non sería aplicable tamén ao goberno municipal?
 Esta actitude debería ser tida en conta moito por calquera outra AVV de Narón: saiban que ante unha deixadez da súa responsabilidade como administración local, é probable que o goberno municipal os use como cabeza de turco para sair indemne da situación. E despóis "ahí me las den todas".

Hai opinións que non merece a pena escoitar

O curioso deste argumento é que non vai referida a casos nos que as increpacións proveñen de persoas con ánimo de montar liorta. Na reunión, unha persoa expresou que na súa opinión o citado proxecto ía supoñer un custo e un trastorno grande nas propiedades da veciñanza e que non ía aportar o beneficio esperado -reducción de tráfico a motor en favor de ciclistas ou peóns-, e que por iso non o quería. Pois ben, ao concelleiro Ramos non lle pareceu unha opinión a ter en conta, nin sequera discutible. O malo é que tampouco o xustificou.
Para nos, esa queixa da información moi importante: fainos saber que esta persoa non comprende o obxectivo do proxecto nin os beneficios que aportará. De feito, en ningún material aportado pola Xunta como promotora do proxecto se indican en qué se amparan para supoñer que se obterá ese beneficio. Todos sabemos que camiñar e andar en bicicleta é un hábito máis saludable que andar no coche. Pero non sabemos se tendo en conta as características desta zona -relevo, climatoloxía, lugares de interese, conexión con outras sendas semellantes- e as circunstancias da poboación -idade, tempo libre, ...- esta infraestructura por sí mesma xerará o beneficio esperado. Tal vez sexa necesario coordinalo con outros plans. Ou tal vez houbese outros treitos máis susceptibles de seren afectados e que resultasen máis interesantes para a poboación da zona -como unha senda interior, en lugar da estrada xeral, tal e como indicaba outra persoa asistente a esta reunión-. Lembremos ese posto de préstamo de bicicletas morto de risa no Polígono do Río do Pozo: as bicicletas seguen a ser un medio de transporte saudable e non contaminante, pero alí non están a dar servizo algún.

De feito, os proxectos plantéxanos varias dúbidas. Por exemplo, din que "Se ha seleccionado el margen derecho porque de esta manera se puede realizar la senda continua entre los puntos kilométricos seleccionados sin tener que realizar ningún cruce en la calzada, además la afección a bienes privados es inferior por el lado derecho." Sen embargo, non se indica o custo estimado de facelo polo lado contrario, nin o número de afectados. Ademáis, hai que lembrar que tódolos accesos a praias e áreas comerciais na zona -cooperativas do Val e Meirás-, colexios, varios locais sociais -O Val, Meirás- se atopan no lado esquerdo, e que obrigarán a cruzar a estrada a peatóns e ciclistas nun importante número de ocasións.
Outra cuestión referida no proxecto do tramo 1 é que "La intensidad de peatones y ciclistas para el tramo estudiado es baja" (páx. 54). ¿Non xera isto dúbidas sobre a construcción desta infraestructura? ¿Realmente a Xunta vai executar esta obra por considerala necesaria, ou aproveitando esas subvencións ofrecidas por Europa? Algo que -lamentablemente- nos caracteriza é que por ignorancia temos a mala costume de facer as cousas por inercia e sen crer nelas. Algo que logo non nos da moi boa imaxe de cara ao exterior. Sobre todo cando veñen os inspectores da UE a botar unha ollada e atopan que está todo "manga por hombro". Algo do que os únicos que sacan unha boa tallada son as empresas de construcción de infraestructuras. 

Se os políticos de Narón teñen tan claras as cousas, non deberían desprezar as dúbidas da cidadanía, senón que deberían sentirse confiados en poder convencelos con eses argumentos dos que dispoñen. Sobre todo porque o fundamental da labor dun político é a de convencer. Aínda que por desgraza, aquí se estila máis a política de feitos consumados: facer mentres ninguén se entere, e despóis entonar un "agora xa foi". 

Conclusións da reunión do sábado 27 de agosto

• Eliximos Narón entregou aos afectados un documento con alegacións que detectaron, así como un formulario no que introducir as que detecten éstes no seu caso particular. Nos puxémolas a disposición de quen as necesite na seguinte ligazón: [Alegacións Eliximos - PDF] 
• O concelleiro Ramos comentou que os técnicos municipáis estaban a revisar o proxecto, e que rematarían de facelo o martes 30 de agosto. De ser así, e atendendo ás peticións dos asistentes, convocarían unha reunión para o mércores 31. Pois ben, a estimación anterior debeu cumplirse xa que este martes 30 informáronnos que anunciaran por megafonía na parroquia que o Concello de Narón convoca ás persoas afectadas a unha reunión  o mércores 31 de agosto, ás 20:00h no Local Social do Val. Para anuncialo -xa que o Concello non fixo tal anuncio- fixemos o seguinte evento de Facebook que podedes compartir: https://www.facebook.com/events/1163296627068149/

Ler máis »

Información sobre as sendas peonís que construirá a Xunta na parroquia do Val

Vive vostede na parroquia de O Val? A súa vivenda ou propiedades lindan coa AC-116, máis coñecida como "carretera general" ou "estrada Ferrol-Meirás-Valdoviño"? Entre a intersección coa DP-5408 -o cruce da Concha- e Meirás? Na marxe dereita en dirección a Valdoviño?

Se cumple todos estes requisitos, este artigo interesaralle moitísimo. Por qué? Fundamentalmente porque é moi probable que sexa afectado por unha expropiación do seu terreo por mor dunhas obras que terán lugar nese lado da estrada. E o máis importante: o prazo para presentar reclamacións remata o vindeiro 5 de setembro.

Antecedentes

Comezaremos polo principio. As citadas obras corresponden ao denominado "Plan de Sendas de Galicia", anunciado pola Xunta de Galicia no pasado mes de marzo, e que tamén sería anunciado pola prensa local posteriormente en artigos como:

• Ferrol360 - 2,7 millones de euros de la Xunta permitirán crear 6 sendas seguras en el área de Ferrol
• La Voz de Galicia - La Xunta construirá seis nuevas sendas peatonales en la comarca
• Diario de Ferrol - Infraestruturas proyecta seis nuevos itinerarios peatonales en la zona 

Un plan que, polo que puidemos atopar en prensa, ven dun proxecto da Xunta que tiña por obxectivo estudar a posibilidade de concorrer a subvencións dos fondos europeos 2014-2020 para mobilidade sostible, e que se comezou a fraguar a principios do 2015, tal e como informaban estas noticias:

• Ferrol360 - La Xunta estudiará qué carreteras de la comarca de Ferrol contarán con sendas peatonales o vías ciclistas
• Diario de Ferrol - Licitan la redacción de los proyectos de carriles bici y sendas peatonales

Pois ben, o pasado 30 de xullo, La Voz de Galicia e Diario de Ferrol informaban que os proxectos das dúas sendas plantexadas para Narón e Valdoviño poñíanse en período de información pública. Ainda así, recomendamos a lectura da seguinte nova, xa que da máis claves sobre eses dous proxectos:

noticieirogalego.com - O DOG publica o inicio da información pública dos proxectos de construción de dúas sendas peonís e ciclistas na estrada Catabois-Valdoviño 

O lector do artigo atopará unha chea de nomenclatura sobre vías e puntos kilométricos que non axuda nada á comprensión do que se pretende levar a cabo. O único parágrafo que aporta información clara é o seguinte:

A beirarrúa de Canteiros e os primeiros 140 metros da de Meirás demoleranse, as primeiras para acadar maior continuidade na solución e as segundas polo seu reducido ancho.

A sección tipo permitirá a circulación de peóns e ciclistas e constará de carril para uso de bicicletas de 0,9 metros máis zona para uso peonil de 1,8 metros de ancho mínimo. No tramo comprendido entre o PK 9+440 e o 10+420 executarase ademais unha banda vexetal de separación da calzada de 0,5 metros.

Aclarando a cuestión: información comprensible sobre os proxectos

Usando a información que enlazamos de prensa, foron quen de entender en qué consiste o proxecto? Nos non fomos capaces, así que tivemos que investigar un pouco máis, e tirar de recursos como o Catálogo de Estradas da Xunta de Galicia, e visitar a web da Consellería de Infraestructuras e Vivenda para conseguir entender plenamente cómo se ía desenrolar este proxecto.

Pois ben, a senda peonil que unirá Valdoviño e Narón construirase na marxe dereita da AC-116, máis coñecida como Estrada Ferrol-Meirás-Valdoviño. Dita senda comezará no cruce da Concha e continuará por esa vía ata entrar no termo municipal de Valdoviño, rematando un pouco despóis do cruce coa estrada que vai á praia do Porto en Meirás.

Esta senda estará desenrolada en dous proxectos distintos:

1) Itinerario peonil e ciclista na AC-116. Treito: Río do Pozo - AC-114. P.Q. 4+120 - 6+500. - É dicir, tramo A Concha - Cruceiro de Baltar

Realmente, o punto final deste proxecto é a parada de autobus situada a uns 200 metros en dirección Meirás despóis deste cruce. Tódolos detalles do proxecto están dispoñibles na seguinte dirección: http://bit.ly/2bh6Sce

2) Itinerario peonil e ciclista na AC-116. AC-114 - Meirás. P.Q. 6+280 - 9+270. É dicir, tramo Canteiros - Meirás (cruce con estrada a Praia do Porto)

Realmente o proxecto exténdese un pouco máis aló da altura da Pizzería Campelo. Os datos deste proxecto poden descargarse nesta dirección: http://bit.ly/2bjxYy9


Nas dúas direccións referidas arriba, aparece a ligazón a dous documentos:

• Anuncio no DOG do período de información  pública do proxecto: neste anuncio se indican varias cousas:
  • O período para presentar reclamacións é de 30 días hábiles dende a publicación dese anuncio. É dicir, ata o 05/09/2016. As reclamacións deberán presentarse por escrito ante a Axencia Galega de Infraestructuras. No caso que nos ocupa, bastaría con achegarse ao edificio administrativo da Xunta que hai en Ferrol, na zona da Praza de España.
  • Inclúese un listado cos datos das parcelas a expropiar e os seus propietarios.
  • Indícase onde poderá consultarse o proxecto: aparte das citadas ligazóns, indícase que poderá consultarse na Axencia Galega de Infraestruturas (San Caetano, s/n, 15781 Santiago de Compostela), no Servizo de Infraestruturas da Coruña (R/ Vicente Ferrer, 2, 15008 A Coruña), na Casa do Concello de Narón (Praza de Galicia, s/n, 15570 Narón, A Coruña) e na Casa do Concello de Valdoviño (Porta do Sol, s/n, 15552 Valdoviño, A Coruña).
• Documento do proxecto: contén o proxecto íntegro, incluíndo planos e detalles técnicos da execución do mesmo. Independientemente do tramo no que estéa situada a súa propiedade, recomendamos visionar primeiro o proxecto do tramo 1, xa que é máis sinxelo de comprender. Por certo, ollo, porque o proxecto do tramo 2 é bastante grande (>200Mb).

Portada do documento do proxecto do tramo 1 da senda

Qué revisar?

Advertimos que nesta redacción non hai ningunha persoa cun perfil técnico en materia de infraestructuras. De tódolos xeitos, tras botar unha ollada, atopamos certas cuestións que deberían ser revisadas polos afectados:

1. Eu teño propiedades na marxe dereita -dirección Meirás- da estrada. Está afectada a miña propiedade? Case que con toda seguridade, sí. Para corroboralo, habería que comezar por botar unha ollada aos planos. Nos proxectos, existe unha sección denominada "expropiaciones"
   • No proxecto do tramo 1: páxina 73
   • No proxecto do tramo 2: páxina 121
   
   A parte inicial desta sección está adicada á normativa aplicable en materia de expropiacións, e a súa valoración. A continuación, hai unha sección denominada "planos de expropiación" (tramo 1, páxina 85 ; tramo 2, páxina 131) onde se indica con cor amarelo qué zona será expropiada. Este plano é máis comprensible no tramo 1, xa que emprega vistas aéreas en lugar dun mapa cartográfico.
   
   Unha cuestión importante a ter en conta, e que aparece reflexada nos proxectos é a seguinte: hai situacións nas que non se expropia, porque o terreo xa fora expropiado en actuacións anteriores. En caso de que na súa propiedade vaia ter lugar a obra, pero non apareza sinalado como expropiado, deberá comprobar esta situación.
   
   
2.  A miña propiedade está afectada. Estou na lista de afectados? Tanto dentro da sección "expropiaciones" do proxecto, coma no anuncio do DOG, aparece un listado coa relación de titulares e bens a expropiar. Comprobe que se no plano aparece en amarelo a súa propiedade, tamén aparece esta no listado.
3. Estou na lista de afectados. Están correctos os datos da miña propiedade?
   No citado listado de titulares, debería comprobar que está ben reflexado os datos do titular. Tamén sería necesario comprobar que están correctos os datos co tipo de chan e o seu uso. Neste punto -e debido á nosa carencia de coñecementos na materia- non podemos dar moitas pistas de cómo comprobalo. Na sección de "expropiacións" do proxecto indícase que para clasificar o chan empregouse o indicado no artigo 21 do Real Decreto Legislativo 7/2015, de 30 de octubre, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley de Suelo y Rehabilitación Urbana, onde se define o significado de "suelo rural" y "suelo urbanizado". Son estas definicións as que se terán en conta para valorar o terreo expropiado, xa que como indican "El R.D.L 7/2015, el cual ha entrado en vigor a partir del 30 de octubre de 2015, determina la desvinculación entre clasificación y valoración del suelo: “Debe valorarse lo que hay, no lo que el plan dice que puede llegar a haber en un futuro incierto” (Preámbulo)."
   
   Polo tanto, valorarase non o a tipoloxía de chan especificada no PXOM, senón a que resulte de aplicar este RDL 7/2015.
   
   De tódolos xeitos, hai quen sí lles podería informar con precisión ao respecto. Non se imaxinan quén? Unha administración pública, de caracter local, financiada cos impostos da cidadanía de Narón: o Concello. Concretamente, a súa Concellería de Urbanismo. Afondaremos máis adiante nesta cuestión.
   
   
4. Ten o proxecto en conta as características da miña propiedade?
   Voltando ao listado de bens a expropiar: no caso do proxecto, o listado é máis detallado, porque ademáis dos titulares, os bens e a súa tipoloxía, tamén ven unha descrición de que bens concretos serán afectados polas obras. Por exemplo, no tramo 1: "cierre bloque de balaustrada", "cierre bloque de verja", "pórtico", "traslado portal 1 hoja", "traslado portal 2 hojas". No tramo 2: "cierre arbolado".
   Deberían comprobar se -segundo o que amosa o plano- algun ben concreto da súa propiedade será afectado polas obras, tanto a nivel concreto, como comparando: é dicir, se a algún veciño cunha situación semellante lle recoñecen afectacións diferentes. Por exemplo, hai a quen lle recoñecen un "cierre arbolado": se teñen árbores na zona afectada, deberían comparar a súa situación con esa situación. Unha cousa que consideramos útil sería fotografar a zona afectada polas obras antes do seu inicio, e despóis do seu fin, por se fose preciso realizar algunha reclamación. 
   
   Outra cuestión que detectamos importante é a das saídas das fincas. Se botan unha ollada aos planos das actuacións a realizar, verán que aparecen sinalizadas en cor negro (tramo 1) ou marrón (tramo 2) os accesos ás vivendas que hai que repoñer durante a obra. Comproben que aparecen sinalizados os accesos á súa vivenda. Na imaxe de abaixo amosamos un fragmento dun plano do tramo 2 no que aparecen vivendas con e sen saída sinalizada:
   
   

   

   Onde vai a saída das vivendas 2 e 4?

   
   

   
   Non estamos a asegurar que se trate dun erro, máis se como nos pasou a nos, non atopan explicación a este feito, deberían solicitar que llo aclaren. Non vaia ser que despóis se leven unha sorpresa desagradable.
5. Estou conforme co resultado que terán as obras? Como cidadán e habitante da súa parroquia, tamén ten todo o dereito a opinar sobre o resultado das actuacións a realizar. Os enxeñeiros que elaboran os proxectos son xente moi estudada, pero pode que non teñan en conta cuestións que son intuitivas para unha persoa que viva no lugar onde se realizará un proxecto. Na seguinte imaxe amosamos as seccións da situación actual da estrada, e do resultado despóis das obras no tramo 1. Para máis detalles, consulten os proxectos completos
   
   

   

   Seccións actuais e proxectadas da estrada. Faga click para facer máis grande

   
   

Teño unha morea de dúbidas. Qué fago?

Tras a lectura dos anteriores puntos, é moi probable que se atope cunha morea de dúbidas respecto a cómo afectará esta obra ás súas propiedades, se será indemnizado por expropiacións, en qué cantidade, e se o criterio para indemnizalo é acorde coa realidade.
Dado que hai un bo número de persoas na parroquia do Val co mesmo problema, e que un dos xeitos de saber se están a tratar por igual tódolos casos é comparando e intercambiando información entre todas, sería fundamental organizar unha reunión para tratar o tema.

O concelleiro Alfonso Casal, de Eliximos Narón, convocou unha reunión para tratar esta cuestión o pasado martes 16 de agosto no Local Social do Val. Pois ben, este sábado 27 de agosto, ás 10:30h, terá lugar unha nova reunión no Local Social do Val para volver a abordar o tema.

Descoñecemos se irá acompañado de alguén para resolver dúbidas sobre as cuestións que nos xurdiron a nos mirando os proxectos. Pero como mínimo, quedarán salientados os problemas comúns, e poderá facerse máis forza á hora de ir a reclamar -por exemplo- que o Concello se poña ao seu servizo para aportar máis información sobre as cuestións técnicas e administrativas deste proxecto que escapen ao seu entendemento. Ademáis, servirá para coñecer inconvenientes detectados por outros veciños sobre este proxecto, e que poden afectarlles a vostede.

O papel do Concello e outras entidades respecto a este proxecto

Durante a anterior disertación, por dúas veces fixemos mención ao Concello de Narón. E con toda a razón do mundo: é a administración local a que ten a competencia na execución do plantexamento urbanístico, tal e como reza o artigo 94 da Lei 2/2016 do Solo de Galicia. Isto supón que debería estar pendente de calquera actuación que teña lugar no termo municipal, e velar, non so por que sexa acorde co plantexamento en vigor, senón tamén por que  non interfira con éste, e de buscar xeitos de coordinar tales actuacións con outras planificadas polo propio Concello.


En virtude a ese -desexable- interese do Concello respecto ás actuacións urbanísticas realizadas no termo municipal, descoñecemos se a administración ten intención de presentar alegacións aproveitando este periodo de información pública. E non só ante a posibilidade de que puidese achar erros técnicos no proxecto. A nos, nada máis botarlle unha ollada a este proxecto, se nos veu á cabeza o proxecto da rede de saneamento municipal, pendente de executar nunha boa parte da parroquia do Val, xurdindo preguntas como as seguintes:

• Por qué non se coordinou a obra das sendas coa de instalación do saneamento nese treito?
• Cando se instale a rede de saneamento na zona pendente que ocupa a senda, ¿será preciso demolela e volver a refacela?

En caso de que a resposta á última pregunta sexa afirmativa, estariamos ante un derroche inxustificado de cartos, tanto dos fondos europeos que financian a construcción da senda, como dos das arcas municipáis, financiados cos tributos da cidadanía de Narón. E fundamentalmente, por causa da habitual pose indolente do goberno municipal con respecto a estas cuestións. Nun escenario tal, o grande beneficiario sería quen executa as obras, xa que a redundancia de construir-destruir-construir- ... supón máis gasto que coordinar varias obras de xeito que se fagan do modo máis eficiente posible.

En caso de que o Concello presente algunha alegación, tamén sería boa cousa que informase de en qué consistirían. Sobre todo, porque pode que sexan de interese de algunha das persoas que verá afectados os seus terreos polas obras.  E isto, nos leva á cuestión de sempre: facer unha asemblea no barrio ou barrios afectados para aportar información, e recoller peticións veciñais ao respecto. É dicir, o que ven sendo convocar un Consello Territorial de Participación Cidadá. Polo tanto, veriamos tamén involucradas neste tema á Concellería de Participación Cidadá e á Concellería de Urbanismo, responsable da materia a tratar. E xa que falamos de Participación Cidadá, sería preciso tamén meter no allo ás entidades asociativas locais: en especial, á AVV do Val, que se supón que existe para actuar ante cuestións de interese xeral da parroquia.

Sen embargo, a realidade dista moito desta desexable forma de proceder. O proxecto do tramo 2 permitiunos saber que tivo lugar unha reunión entre os Concellos de Valdoviño, Narón e técnicos da Axencia Galega de Infraestructuras. Froito desta reunión, o Concello de Valdoviño presentou unha solicitude pedindo que a senda se extendese ata enlazar coa da Lagoa da Frouxeira (ver páxina 22 do proxecto do tramo 2). Finalmente, se ben non se concedeu totalmente a petición, sí se extendeu a senda, tal e como se indica no proxecto:

Además, tras la petición del Ayuntamiento de Valdoviño de ampliar el tramo en cuestión, la
actuación se prolonga hasta prácticamente la finalización de la carretera AC-116.
De esta forma, los tramos a estudiar son los siguientes:
- Tramo 1: P.K. 6+500 a 8+800
- Tramo 2: P.K. 9+440 a 10+405
- Tramo 3: Intersección en P.K. 12+050

 Consultando a prensa, e as novas que publica o Concello de Narón na súa páxina web, non atopamos ningunha información respecto a esta reunión, que polo documento presentado polo Concello de Valdoviño ante a Axencia Galega de Infraestructuras, debeu ter lugar antes do 29 de xuño deste ano. De feito, non atopamos ningunha nova do Concello respecto á construcción da senda. O Concello limitouse símplemente a cumplir o esixido por lei de publicar no seu taboleiro de anuncios o anuncio do DOG, e ter unha copia dos proxectos a disposición de quen o quixera consultar. Pero nada máis. ¿Cre alguén que con tan pouca publicidade haberá moita xente que se entere deste feito? Transparencia non e só ter un portal premiado: tamén é divulgar o que é importante para a cidadanía de xeito proporcional.
 Tampouco nos consta que o goberno municipal se reunise coas entidades veciñais da parroquia do Val para informar sobre o proxecto nin sobre o resultado da citada reunión. E se o fixo, o que sí nos consta é que a veciñanza desta parroquia do Val non foi informada absolutamente de nada. Respecto á AVV do Val, a tan so aparece na súa páxina de Facebook compartida unha noticia do Diario de Ferrol sobre esta obra co comentario "Parece que por fin a Xunta vai facer algo bon no Val.A ver si e certo", e que da a sensación de que non teñen información algunha sobre esta cuestión.  Iso si, a citada noticia do Diario de Ferrol aporta algo máis que non veramos ata o momento:

Con el objeto de complementar esta intervención, el Concello tienen en proyecto la construcción de otra senda de similares características que conecte la AC-116 con el campo de fútbol de O Val. “Aprovechando la actuación de la Xunta queremos complementar la actuación”, explicaba ayer el concejal de Urbanismo, Manuel Ramos. Para la ejecución de la iniciativa el Concello está buscando financiación y su pretensión es sufragarla con cargo a los presupuestos del próximo año, según avanzó el responsable del área.

¿Plantexaríanse solicitar a extensión da senda ata o campo de futbol -tal e como fixo Valdoviño-, ou nin se lles pasou pola cabeza? O feito é que por escrito semella que non o solicitaron.

Volvendo á AVV do Val, outro detalle do que tivemos constancia é que na primeira reunión convocada polo concelleiro de Eliximos sobre este tema, lles negaron a posibilidade de facer a reunión no salón de actos, obrigando así a realizala no andar superior do Local Social nun espazo excesivamente reducido para as cerca de 20 persoas que asistiron, e soportando un calor abafante. Todo un detalle tratándose dunha cuestión que interese xeral para a parroquia polo número de persoas afectadas. Un trato que non cremos que sexa conforme ao recentemente aprobado Regulamento de Cesión de Uso de Locais Sociais de Narón.

En fin, esta é a triste realidade deste Concello de Narón e a súa relación coa veciñanza. Con isto, pechamos o noso artigo, convidando de novo a participar nesa reunión -lembren, sábado 27 ás 10:30h no Local Social do Val- sobre un proxecto que xera bastantes incógnitas ao poñerse na pel dun dos afectados polas mesmas. Teñan en mente que o prazo para presentar alegacións remata en algo máis dunha semana (5 de setembro).

Ler máis »

Un marco que desluce unha festa declarada de Interese Turístico de Galicia

Temos traballo atrasado e poucas mans para atendelo, así que, como aperitivo, e coincidindo con que o único membro activo desta redacción tivo a ben tomar un respiro visitando a última xornada da XVIII edición do Oenach Atlántico de Sedes, sacamos este pequeno artigo.

A impresión xeral que se pode sacar sobre o evento baseándose na prensa e boa. Exemplos son:

• CRTVG - Oenach Atlántico en Narón
• Diario de Ferrol - O público respaldou un ano máis a cita co pasado castrexo do Oenach Atlántico de Sedes 
• La Voz de Galicia - Sedes regresa a la época castreña  

Sen embargo, nese material non hai unha visión de qué cousas se atopaba o visitante ao achegarse a esta celebración. As seguintes imaxes foron tomadas o domingo 31 de xullo, e corresponden ao entorno inmediato ao espazo onde se celebraba o Oenach:

Narón Aberto - ¿Parada de bus "celta"?

E o seguinte vídeo fai unha pequena mostra do estado de limpeza da Estrada do Trece (DP-5404) entre a Feira do Trece e a rotonda da AC-112.

Neste vídeo contrastan as zonas "a monte" con aquelas nas que os propios veciños pola súa conta, e por limpeza, fixeron o traballo para ter lustroso o acceso aos seus fogares.
Pode que se trate dunha estrada na que o titular é a Deputación, pero aínda así, ¿qué hai da comunicación entre administracións? Tamén contrasta esta situación co recente anuncio do Concello de Narón de redoblar esforzos na limpeza (O Concello e URBASER acordan ampliar durante un mes o horario de traballo dos dous tractores con desbrozadora), e que non so debería incluir aquilo que é da súa responsabilidade directa, senón tamén da que afecta a todo o termo municipal.

Aparte, faremos mención de escaso espazo para estacionar, e dado que a citada Estrada do Trece carece de arcén, obrigaba a moitos visitantes a facer uso do espazo situado fronte a fincas particulares que se achase limpo e cun mínimo desnivel que permitise aparcar. Ademáis da existencia de escasa sinalización ben visible, salvo unhas sinais de dirección prohibida que dada a súa colocación podían facer que un conductor incauto se metese nunha vía que estaba cortada á circulación, obrigándoo a buscar despóis o xeito de incorporarse á circulación na vía principal.

Todas estas cuestións constrúen un marco que desmerece bastante ao intento de promocionar esta festa coa ambición que se pretende. É como unha especie de autosabotaxe de tódolos esforzos previos realizados. palpables -por exemplo- no impulso feito dende o medio favorito do Concello, La Voz de Galicia, o cal non é gratuíto:

• Instalación de puestos en el mercado Oenach 
• Últimos días para solicitar un puesto en el Oenach Atlántico 
• Sedes inaugura esta noche su Oenach Atlántico al ritmo de Leilía
• La carrera popular del Oenach Atlántico repartirá dieciocho trofeos en la prueba del domingo
• Oenach de Narón, una fiesta sobre cómo vivían los castreños 
• Una aldea castreña en Sedes
• Sedes regresa a la época castreña 
• Recreaciones parateatrales y deporte rural en el Oenach

En suma, algo semellante ó que ocorría no que relatabamos no noso artigo "Narón: moito evento de nivel, e pouca planificación".


Deixando de lado a cuestión do Oenach, esta deixadez tamén supón unha aldraxe -unha máis- para os veciños do rural, que ven como a súa situación é todo inconvintes: menos servizos, e máis impostos.  Unha visión que puido corroborar o noso reporteiro en conversas con veciños durante a súa visita ao Oenach.

Como sempre dicimos, a solución está nas mans da veciñanza. A auto-organización veciñal, a demanda dunha participación cidadá verdadeira, e a fiscalización da laboura dunha administración local financiada cos cartos de toda a xente de Narón é a única vía para mellorar. Todo comeza cun pequeno paso: unha reunión entre as persoas máis afectadas, ou con máis iniciativa, e con traballo honesto e tendo como único interese o ben común. Así que, anímense: é o seu benestar o que está en xogo.

Ler máis »

Análise da semana do 4 ao 10 de xullo

Narón

Velaquí o tema máis importante desta semana. Na Xunta de Goberno Local 23/06/2016 se aprobaba unha Proposta de aceptación de subvención para a contratación temporal de persoas desempregadas en risgo de exclusión social (RISGA). As bases de dita subvención aparecen descritas na ORDE do 29 de decembro de 2015 pola que se establecen as bases reguladoras para a concesión de subvencións dirixidas a entidades locais para a contratación temporal de persoas en situación ou risco de exclusión social perceptoras da renda de integración social de Galicia (Risga) e se aproba a convocatoria para o ano 2016. Nestas bases, explícase que o obxectivo e subvencionar tódolos custes salariais correspondentes á contratación de persoas perceptoras da RISGA. O número de postos de traballo subvencionables dependía do número de perceptores de RISGA do Concello solicitante. No caso de Narón, e tras consultar os datos do IGE, sabemos que no 2014 contaba con 93 persoas perceptores desta renda de inserción. Polo tanto, e se non se rebasou a cifra de 100 persoas perceptoras, terían dereito a recibir subvención por 10 contratacións. Polo que sabemos, o Concello de Narón concorreu a esta subvención tras o acordo acadado na Xunta de Goberno Local do 18 de febreiro deste ano. Lamentablemente, non está publicada a acta da mesma, así que descoñecemos cantos postos de traballo se ofertaban, nin a súa duración.
O que sí sabemos pola acta da Xunta de Goberno Local do 23 de xuño é que a Xunta de Galicia, por resolución de data 24 de maio de 2016 resolveu conceder ao Concello de Narón o importe de 108.002,30€. A nota negativa do acordo acadado na Xunta de Goberno Local é que a esta suma, o Concello de Narón engadirá 2.636,90 €, é dicir, o 2,38% do total. Polo que se ve, a aposta orzamentaria do Concello neste sentido é bastante "cutre".

A pregunta agora é, ¿qué beneficiarios de RISGA teñen dereito a concorrer a algún destes contratos, e cómo se realizará a selección? As bases, no seu artigo 10,  son moi clarificadoras:

As contratacións deberán cumprir os seguintes requisitos:

a) En todo caso, as contratacións polas que se conceda a subvención, deberán ser para a realización de obras ou servizos de interese xeral e utilidade social, competencia das entidades locais.

b) Con independencia da duración do contrato, o período de contratación subvencionable será de sete meses e a xornada de traballo será como máximo do 75 %, non podendo en ningún caso ser inferior ao 50 %, e deberá iniciarse no prazo máximo dun mes desde a data de notificación da resolución pola que se conceda a subvención.

c) A selección de traballadores e traballadoras que se contraten será realizada por un grupo mixto constituído para tal fin por representantes da Consellería de Economía, Emprego e Industria e da entidade beneficiaria, que actuará de conformidade cos principios de publicidade, transparencia, obxectividade, igualdade e non discriminación.

d) Os traballadores e traballadoras que se contraten deberán ser en todo caso persoas perceptoras da Risga e estar inscritas no Servizo Público de Emprego de Galicia como persoas demandantes non ocupadas. Estes requisitos deberán cumprirse tanto no momento da selección como no da formalización do contrato. Terán preferencia, en todo caso, as persoas perceptoras da Risga que teñan asignado un proxecto de inserción de carácter laboral e os maiores de 45 anos e os que teñan cargas familiares.

e) Calquera que sexa a entidade local que realice as contratacións, deberá solicitar as persoas demandantes non ocupadas, necesariamente mediante a presentación da oferta específica do programa de contratación de beneficiarios/as Risga, nas oficinas do Servizo Público de Emprego de Galicia. Excepcionalmente, mediante a autorización expresa da respectiva xefatura territorial, e logo da acreditación da condición de persoa beneficiaria da Risga por parte da entidade solicitante, poderán utilizarse ofertas especiais con vinculación nominal.

f) Efectuada a selección dos traballadores e traballadoras, a entidade beneficiaria procederá á súa contratación utilizando necesariamente a modalidade de contrato de traballo temporal coas cláusulas específicas de traballos de interese social.

É dicir, en breve comezará a selección e contratación de persoas. Así que se coñecen a alguén que estea a percibir unha RISGA en Narón, fáganlle chegar esta información. O fundamental é que se non está inscrito como demandantes no Servicio Público de Emprego. Segundo a súa páxina web, a oficina correspondente a Narón é a Oficina de Emprego de Esteiro, en Avenida de Vigo, 137, Ferrol [ver mapa].
Ainda así, agardamos que, tal e como se indica no punto (c) citado arriba, que en virtude dos principios de publicidade, transparencia, obxectividade, igualdade e non discriminación, as administracións teñan a ben anunciar esta cuestión de forma convinte.

A Xunta de Galicia concedeu 3.000€ de subvención para o Oenach Atlántico como festa de interese turístico de Galicia. Aparece reflexado na RESOLUCIÓN do 28 de xuño de 2016 pola que se dá publicidade ás axudas concedidas ao abeiro da Resolución do 17 de febreiro de 2016 pola que se establecen as bases reguladoras para a concesión, en réxime de concorrencia non competitiva, das subvencións a concellos para apoio, promoción e difusión das festas declaradas de interese turístico de Galicia, e se procede á súa convocatoria para o ano 2016. Lembramos que o Concello xa consignara unha partida orzamentaria de 18.000€ para a celebración deste evento.

En canto a sanidade, atopamos no Diario Oficial de Galicia (DOG) este ANUNCIO do 6 de maio de 2016, da Xerencia de Xestión Integrada de Ferrol, polo que se procede a dar publicidade á Resolución LD-02/2016 da mesma data pola que se convoca a provisión do posto de xefe/a da Unidade de Atención Primaria de Narón.. O interesante deste caso é que a provisión deste posto se fará por libre designación, esixíndose como únicos requisitos "posuír a condición de persoal estatutario fixo na categoría de persoal licenciado sanitario, en situación de servizo activo, desempeñando praza no Servizo de Atención Primaria de Narón, e acreditar un mínimo de tres anos de experiencia profesional na súa categoría profesional en institucións sanitarias do Sistema Nacional de Saúde".
Isto quere dicir que non só se terán en conta os méritos profesionais das persoas que concorran, senón que entran en xogo máis criterios subxectivos. En referencia a isto, en xuño de 2011 se pronunciaba a
Federación de Asociaciones para la Defensa de la Sanidad Pública (http://bit.ly/2a90WjY):

Politización de la gestión
El sistema está sometido a una fuerte politización que hace que los cargos de gestión y directivos sean de libre designación y decididos básicamente por afinidad política y/o personal. Se produce por lo tanto con frecuencia el acceso a cargos de gestión de personas sin o con baja cualificación. Este proceso favorece la búsqueda del apoyo político y no del buen funcionamiento de los centros y potencia el gerencialismo y la falta de participación profesional. Hay además una tendencia a imponer este sistema de nombramientos por afinidad a toda la cadena (en enfermería es prácticamente la norma y cada vez más frecuente en los cargos médicos). El resultado de este proceso es la desconfianza, la desmotivación y la falta de colaboración de un sector mayoritario de los profesionales

Por desgraza, a definición do termo "libre designación" é tan laxa na lexislación, que permite un do mesmo abuso no sentido citado. Algo que explican moi ben, aparte de propoñer solucións -e ata un guiño burlón- o artigo deLaJusticia.com - "Otro talón de Aquiles: la libre designación".

Outra subvención, aínda que en materia medioambiental é a que ofrece a Xunta de Galicia na ORDE do 27 de xuño de 2016 pola que se establecen as bases reguladoras e a convocatoria, para os anos 2016 e 2017, das axudas a investimentos non produtivos vinculados á realización de obxectivos agroambientais e climáticos en concellos incluídos na Rede Natura 2000, cofinanciadas co Fondo Europeo Agrícola de Desenvolvemento Rural (Feader) no marco do Programa de desenvolvemento rural (PDR) de Galicia 2014-2020. Poderán ser beneficiarios destas axudas:

a) Agricultores/as e titulares de terreos forestais privados, entendendo por titular tanto persoas físicas ou xurídicas propietarias ou arrendatarias, preferiblemente residentes en zonas rurais, ou xestores de terras que realicen investimentos non produtivos necesarios para alcanzar os compromisos adquiridos baixo programas agroambientais ou outros obxectivos ambientais na Rede Natura 2000, ou aqueles que realicen investimentos nunha explotación que reforce o carácter de utilidade pública dunha zona Natura 2000 ou doutras áreas de alto valor natural.

b) Os concellos incluídos na Rede Natura 2000 na súa condición de xestores de elementos comúns da paisaxe agraria.

c) As asociacións ambientalistas e de custodia do territorio que sexan propietarias ou arrendatarias de terras agrícolas incluídas en áreas elixibles.

Por certo, aproveitamos para lembrar que o Concello de Narón ten elementos incluídos na Rede Natura 2000, como o entorno dos ríos Xubia - Castro e a Costa Ártabra.

A contía máxima por cada proxecto presentado -e so pode presentarse un por cada concorrente á subvención- é de 20.000€, podendo subvencionarse o 100% do custo do mesmo coa subvención. Hai de prazo para presentar as solicitudes ata o vindeiro 8 de agosto.

Tamén esta semana se publicaba o Anuncio del Ayuntamiento de Narón por el que se convoca la licitación del servicio de mantenimiento, conservación y reparación de las áreas de juegos infantiles y biosaludables, cun prezo total estimado de 200.000€, e ao que se poden presentar ofertas e solicitudes de participación ata o 1 de agosto.
Tras botar unha ollada ao prego administrativo, atopamos unhas cantas cuestións que consideramos de interese:

• O contrato non parece incluir cláusulas sociais de ningún tipo. A puntuación da oferta distribúese do seguinte xeito: oferta económica (35 ptos), melloras (20 ptos) e criterios non avaliables automáticamente (45 ptos). Noutros casos que xa analizamos dábase puntuación por contratación de persoas con discapacidade ou en risco de exclusión. Segue a ser unha asignatura pendente deste Concello de Narón.
  Ainda así, atopamos que a subcontratación está limitada a un 20% do custo total do servizo, algo de agradecer, e que limita a posibilidade de precarización e que os cartos queden en mans de intermediarios.
• Certos "criterios non avaliables automáticamente" poden parecer, senón abusivos, si de aproveitados. Concretamente o 1.2 (Ficha descriptiva de zonas de xogo e biosaludable) ao que corresponden ata 25 ptos, e o 1.3 (Información de adecuación á normativa) ao que corresponden ata 4 ptos. ¿Por qué nos parecen abusivos? No caso da ficha descriptiva están a demandar unha información tan exhaustiva e detallada sobre as zonas de xogo, con fotografías aéreas, inventario de elementos, etc ...), que parece que o Concello estivese tentando aproveitarse, e en lugar de encargar este servizo ou facer él mesmo este traballo, tentase conseguir toda esa información mediante o concurso sen ter que pagar un peso por ela. No caso da información sobre adecuación á normativa, estarían a aforrarse unha auditoría nese aspecto. O lóxico sería demandar esa información á empresa que conseguise gañar o concurso, e non solicitarllo a todas, axitando como cebo unha boa cantidade de puntos que podería ser decisiva á hora de decidir o resultado da licitación.

Anunciaban esa semana tamén que La burocracia retrasa aún mas la entrada en servicio del saneamiento. Polo que parece, a parte finalizada dos interceptores que podería estar enviando auga á depuradora, non comezará a funcionar ata -como moi pronto- o mes de agosto. Mentres tanto  Las obras avanzan en los tramos pendientes del río Inxerto y O Cadaval-Neda, para rematar uns interceptores cuxo custo -como xa dicíamos no anterior artigo- se cargará en Narón só sobre o lombo dos usuarios do saneamento. Curioso, tratándose dunha obra de interese xeral, ¿non? ¿Cómo se pode xustificar que as persoas enganchadas actualmente teñan que pagar esa obra a partires de outubro, e que aqueles que se conecten dentro de 10 anos, e que se beneficiarán tamén da mesma, non o farán ata entón? Algo que resulta máis curioso cando se pensa en servizos como o de recollida de lixo, ao que teñen que aportar tódolos propietarios dunha vivenda ou local, ocupada ou non, que estea no termo municipal.
¿Cómo o solucionariamos nos? Asignando unha partida nos orzamentos destinada a pagar esa obra. En caso de ser preciso recadar algo máis, bastaría con buscar a forma de facelo naqueles tributos onde se poda establecer un criterio de progresividade en función do poder adquisitivo do tributante.  Unha forma de facelo podería ser aplicar ao IBI fórmulas como as empregadas nos concellos de Zaragoza ou Barcelona, onde se definiron tipos de gravame distintos dependendo do uso do inmoble, e incluso unha penalización no caso dos inmobles de luxo.

Ferrol parece que anda a voltas coa revisión do seu PXOM (La revisión del PXOM recoge la eterna previsión de dos áreas industriales). A noticia non é que en Narón tamén andemos con él a voltas -lamentablmente, xa que deberiamos-, senón que se está aproveitando o movemento de Ferrol para tratar o tema que describe o seguinte titular: El nuevo planeamiento se consensuará con Narón con la idea de ciudad lineal. Se ben, quen nos le apreciará que a nova en cuestión non da moitos detalles, nos estivemos a buscar qué significa iso da "cidade lineal", e demos co proxecto que deu nome a este termo, e que foi a Ciudad Lineal de Arturo Soria. A verdade é que o plantexamento orixinal é moi interesante, pero dista moito da situación actual da Estrada de Castela, que non conta con arbolado entre esta vía e as vivendas que sirva como illamento acústico. E menos se incluímos "enxendros" urbanísticos como as torres de Freixeiro.
Por certo, ¿sabe alguén algo sobre o PXOM de Narón? O último que sabemos é que en xaneiro, despóis de Convocada en Narón la Comisión de Seguimiento del PXOM a petición del PP , dende o Concello anunciaban que Narón no presentará el PXOM hasta que la Xunta apruebe la nueva Lei do Solo. E segundo anunciaba a Xunta de Galicia, A nova Lei do solo entrará en vigor o próximo 19 de marzo co obxectivo de facilitar e axilizar a redacción do planeamento urbanístico aos concellos galegos, referíndose ao 19 de marzo de 2016. Polo tanto, parece que Narón vai con retraso neste tema. E non só iso: todavía non presentou as liñas básicas á cidadanía, para escoitar o seu punto de vista. Tal e como está a funcionar a participación cidadá, consideramos improbable que o fagan, pero aínda así non queremos deixar de sinalar cal sería o camiño adecuado para levar a cabo esta tarefa do xeito máis beneficioso para todo o mundo, e non so para potenciais constructores ou grandes propietarios.

 
A concellería de Promoción Económica -a cargo de Pablo Villamar- anunciou a bombo e platillo que El Club Narón Gastronómico estrena web y 19 locales participan en la Ruta Horta. Por certo, temos que avisar que a dirección da web é http://clubnarongastronomico.naron.gal/, xa que na anterior noticia amosaban unha dirección incorrecta.
Parécenos estupendo que se axude a potenciar un sector económico dándolle máis medios. Ademáis, segundo datos do IGE de marzo de 2016, o 72% das persoas que traballan en Narón pertencen ao sector servizos, así que se estaría axudando ao sector maioritario.
Sen embargo, tamén vemos un lado negativo: a pena é que non se potencien sectores productivos -que é do que andamos escasos dende o afundimento do naval-, xa que este sector vive a expensas do turismo, e de quen teña capacidade económica para invertir en ocio. Por outra banda, é un dos sectores que acumula maior precariedade laboral, algo que delatan titulares como CC.OO. denuncia que más de 16.000 trabajadores de la hostelería en Galicia trabajan sin convenio colectivo. E cremos que esta cuestión non será abordada dende a administración local.
Aparte de cuestións económicas, atopamos curioso a cantidade de medios cos que se está a dotar a esta área, cando outras como a de participación cidadá se atopa case "cunha man diante e outra detrás". Algo que sona máis desafinado se pensamos que este clube gastronómico podería plantexarse como un Consello Sectorial de Hostelaría dentro da estructura de participación cidadá que admite o actual regulamento. E que se beneficiaría da "apertura" obrigada vinculada a estes consellos, como un regulamento público, reunións periódicas con asistencia de membros de cada grupo político do concello, actas públicas, etc, etc, etc ... 

 

Por certo, falando de participación cidadá:  lembramos que en agosto deberían realizarse de novo as reunións dos Consellos Territoriais, xa que segundo o Regulamento de Participación Cidadá, a periodicidade destas é semestral, e tal como informábamos no noso artigo "Consellos Territoriais de Participación Cidadá 2016 (I) - Calendario e plantexamento", estas tiveron lugar en febreiro. Ainda así, e considerando agosto inhabil para a administración pública, darémonos cun canto nos dentes se comezan en setembro. 

 

 

Para finalizar a rolda de Narón, queremos mencionar un par de fotos-denuncia publicadas pola páxina de Facebook "Sedes Informa", sobre o estado de limpeza das beiras das estradas, e a altura que están a alcanzar as herbas: 

https://www.facebook.com/sedesinforma/photos/a.1726837354260380.1073741828.1726831194260996/1756537334623715/?type=3
Tamén de outra na que se sinalan zonas do entorno do local social de Sedes que deberían ser reparadas: 
https://www.facebook.com/sedesinforma/posts/1758098544467594

Varios

Queremos comezar esta sección cunha nova que atopamos en materia de transparencia. Ao parecer, resulta que Los nombres de directivos que se reúnan con altos cargos no están cubiertos por protección de datos. ¿Qué significa isto? Tal e como explica a noticia, a Lei de Transparencia obriga a que se dea a coñecer o nome das persoas que se reunan con cargos públicos, tanto da parte pública, como da parte privada. E a propia Agencia Estatal de Protección de Datos deulles a razón.
De tódolos xeitos, hai certos límites: deben ter como mínimo nivel de subdirector general, subdelegado do goberno provincial, directores de axencias estatais, entes e outros organismos públicos. Outros límites son que non se dará publicidade activa desta información, senón que se poderá conseguir baixo petición. Outra limitación -na que por certo se están a escudar organismos públicos- é que so se ofrecerá a información que sexa almacenada: e polo visto, parece que nas axendas dos entes públicos non se está a meter a información con nomes e apelidos.
Por un lado, consideramos interesante que a xente saiba que, tratándose da administración pública, existe o dereito a fiscalizar a súa actividade. Polo outro, tamén é interesante saber que queda moito que andar para conseguir un nivel de transparencia que permita esta labor de fiscalización. ¿Imaxínanse poder coñecer a ese detalle a axenda da alcaldía e concellerías? Sería estupendo para entender como funciona e con quén se relaciona a administración local de xeito pormenorizado.

Ler máis »